Młoda dziewczyna, marząca o studiowaniu dziennikarstwa. Radosna, ciekawa świata, mająca ambicje i plany na przyszłość. Niestety przekorne życie napisało dla niej całkiem inny scenariusz. Krótkie zauroczenie, seks i nieplanowana ciąża, a potem szybki ślub pod presją rodziny i małżeńska codzienność z piekła rodem. Mąż prędko pokazał swoje prawdziwe oblicze i po raz pierwszy pobił Basię, gdy ich syn miał zaledwie rok. 
 
A potem było już tylko gorzej. Napięcie stale obecne w ich domu, przemoc psychiczna i fizyczna, gwałty, upokorzenia i brak miłości. Kobieta już dawno pochowała wszystkie marzenia, zajmując się wyłącznie prowadzeniem domu, opieką nad dzieckiem i dogadzaniem tyranowi. Kontakty ze znajomymi pourywały się, jedynie najlepsza przyjaciółka Magda wciąż ją wspiera. To właśnie ona pokazuje Basi grę komputerową, która staje się dla zaszczutej dziewczyny jak światełko w tunelu. Od tej pory rozmowy z ciekawymi ludźmi uprzyjemniają jej samotne wieczory. Wkrótce poznaje Sławka, młodego, niezwykle przystojnego i dobrze sytuowanego kawalera, w którym zakochuje się z wzajemnością. Czy tym dwojgu uda się wyrwać Basię z zaklętego kręgu domowej gehenny? Czy zdecyduje się na rozwód i rozpocznie nowe życie? O tym wszystkim przekonacie się, sięgając po najnowszą powieść Adriana Johna Kenzie „Domalowane usta”. 
 
Kiedy przeczytałam tę książkę po raz pierwszy, nie dawała mi spokoju pewna myśl, mianowicie w jak dużym stopniu jest to literatura kobieca, a nawet wręcz feministyczna. Basia ukazana jest w niej jednoznacznie jako ofiara. Najbardziej godny podziwu jest w tej kobiecie ogrom macierzyńskiej miłości, niestety jest też bardzo zagubiona i zastraszona, praktycznie pozbawiona własnej tożsamości przez brutalnego męża. Z kolei jej mąż Andrzej został odmalowany w możliwie najgorszych barwach, jako zdecydowanie czarny charakter. A przecież ta książka została napisana przez mężczyznę, i to o dość konserwatywnych poglądach. Tym bardziej więc jestem pełna szacunku i uznania dla autora za to, że potrafił tak doskonale wczuć się w psychikę maltretowanej kobiety. Nie doszukiwał się w niej winy, nie oskarżył o „współudział” w tym wszystkim, co jej się przytrafiało, lecz pochylił się nad nią ze współczuciem i zrozumieniem dla jej osamotnienia i bezbronności. 
 
Nie oznacza to bynajmniej, że Basia zawsze postępowała właściwie. Jej psychika nie miała kiedy dojrzeć i wzmocnić się, skoro wprost z rodzinnego domu, gdzie wychowano ją według surowych zasad i nie wpojono jej poczucia własnej wartości, trafiła w „objęcia” sadysty. Być może romans z Andrzejem był tylko desperacką, na wpół świadomą próbą ucieczki przed dotychczasowym życiem. Nie może podobać się sposób, w jaki Basia postępuje ze Sławkiem, zakochanym w niej po uszy i pragnącym dać jej nowy dom. Otóż kobieta używa go jak narkotyku, który ma przyćmić ból i świadomość jej katastrofalnego położenia, a także uczynić koszmar nieco łatwiejszym do zniesienia. Ucieka od poważnych rozmów, a zamiast tego domaga się coraz więcej wirtualnego seksu. Masturbuje się, fantazjując o nim, lecz tak naprawdę wciąż trzyma go na dystans. Wciąż się boi i nie chce mu zaufać, składa obietnice i nie dotrzymuje ich. W ich związku to właśnie kobieta jest tą stroną, która wykorzystuje partnera. 
 
Czytelnicy, którzy choćby pobieżnie interesują się psychologią, na pewno dopatrzą się w zachowaniu Barbary przejawów syndromu sztokholmskiego. Na stronie ofeminin.pl znajdziemy taką definicję tego zaburzenia: „Syndrom sztokholmski polega na odczuwaniu sympatii i solidarności z osobą, która jest źródłem cierpienia – z porywaczem czy bliskim stosującym przemoc. Zdarza się dość często, że (…) osiąga taki stopień, że ofiara zaczyna współpracować ze swoim prześladowcą, pomagając mu uniknąć kary za jego czyny.” Dalej czytamy jeszcze: „Syndrom sztokholmski jest skutkiem psychologicznej reakcji na bardzo silny stres. (…) jest mechanizmem przetrwania, jest walką o życie.” A następnie: „Syndrom sztokholmski dotyczy nie tylko relacji z obcymi ludźmi, ale występuje także w związku. (…) Chce ją przekonać [sprawca ofiarę], że nie zdoła od niego uciec. Jednocześnie, od czasu do czasu, wykonuje miłe gesty w postaci prezentów czy zaproszeń do wspólnego spędzenia wieczoru. Ofiara myśli, że oprawca tak naprawdę nie jest złym człowiekiem i usprawiedliwia przemoc.” 
 
Czytając tę książkę, nietrudno zauważyć, że wszystkie te elementy występują w małżeństwie Basi i Andrzeja. Po tym, jak dostała od niego bukiet róż, kobieta zaczyna wierzyć, że jej mąż się zmienił, próbuje zadowolić go na wszelkie sposoby i nawet wyznaje mu miłość. Ponownie uderzona, szuka winy w sobie. Tymczasem, jak mówi Magda: „Kobieto, tacy faceci się nie zmieniają.” 
 
Warto również zwrócić uwagę na to, jak niekiedy zachowują się w takiej sytuacji osoby postronne. Ci wszyscy, który komentują i doradzają, ale tak naprawdę tkwią na swoich bezpiecznych pozycjach i nie przeżywają tego, co ofiara. Jak łatwo wtedy powiedzieć, obserwując albo czytając taką historię jak Basi: ja na pewno bym tak nie postąpiła, ja nigdy bym sobie na to nie pozwoliła, ja już dawno odeszłabym od niego, i temu podobne rzeczy. A skąd wiesz, co zrobiłabyś na miejscu bohaterki tej książki – mówię tu głównie do kobiet – jeżeli nigdy nie byłaś w takiej sytuacji? Człowiek tak często nie wie, jak zachowałby się w momencie próby, dopóki nie zostanie wypróbowany. Dlatego lepiej jest trwać całym sercem przy ofierze, trzymać choćby duchowo za rękę, pomóc, jeśli jest to możliwe, ale na pewno nie osądzać. 
 
Podsumowując: ta książka to wartościowa i głęboko przejmująca pozycja traktująca  o toksycznym małżeństwie. Napisana w bezkompromisowym, mocnym stylu, bez uciekania od wulgaryzmów, scen seksu czy przemocy, jak zresztą wszystkie powieści tego autora. Warto ją popularyzować, warto też zachęcać mężczyzn do jej lektury, bo jeśli przeczytają ją tylko kobiety, to niczego ona nie zmieni. A przecież Adrian John Kenzie wykonał naprawdę duży kawałek dobrej roboty.   
 
 
Monika Knapczyk 
 
Powyższy tekst jest także dostępny na stronie Wydawnictwa Inspiracje: 
www.wyd-inspiracje.blogspot.com KLIK